ΚΕΝΤΡΟ DESIGN

Διεθνής Διαγωνισμός – The Rifat Chadriji Prize / Bagdad Design center – ΚΕΝΤΡΟ DESIGN ΣΕ ΠΑΛΙΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ ΣΤΗΝ ΒΑΓΔΑΤΗ (Μη πραγματοποιημένο έργο)

Όνομα project: ΦΟΙΝΙΚΑΣ/ PHOENIX

Διάκριση ΕΠΑΙΝΟΣ

Αρχιτέκτονας Adamakis Architects & Associates

Στέφανος Αδαμάκης – αρχιτέκτων μηχανικός ΑΠΘ – MsC ΠΘ

Συνεργάτες/ Σύμβουλοι: Adamakis Architects & Associates

Κώστας Αδαμάκης – PhD αρχιτέκτων μηχανικός – καθηγητής ΠΘ – σύμβουλος Μελετητικής Ομάδας

Ελπινίκη Παύλου – αρχιτέκτων μηχανικός ΠΘ – MsC ΠΘ

Μαρία Παπακωνσταντίνου – αρχιτέκτων μηχανικός ΔΠΘ – MsC ΠΘ

Σίμος Γρηγοριάδης – αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ

Κατσαγεωργίου Μαρία – φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής ΠΘ

Πίκη Αγγελική – φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής ΠΘ

Τζουβάρα Αικατερίνη – φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής ΠΘ

Το κτίριο βρίσκεται στην περιοχή Al Rusafa της Βαγδάτης ( Ιστορικό Κέντρο ), στην Ανατολική πλευρά του Τίγρη ποταμού.

Η Βαγδάτη με έκταση 204 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό περίπου 9 εκ. κατοίκους είναι η μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ και η δεύτερη μεγαλύτερη στην Δυτική Ασία μετά την Τεχεράνη. Από τον 8^ο έως και τον 13^ο μ.χ αιώνα υπήρξε σημαντικό κέντρο επιστημών, φιλοσοφίας , ιατρικής , τεχνολογίας, τεχνών και αρχιτεκτονικής . Κατά την περίοδο αυτή κτίσθηκαν πολύ σημαντικά κτίρια κυρίως παλάτια, τζαμιά, και σημαντικά κυβερνητικά και δημόσια κτίρια.

Το συγκεκριμένο κτίριο κτίσθηκε στις αρχές του 20^ου αιώνα και υπήρξε το παλιό Κυβερνείο της Βαγδάτης. Το τριώροφο κτίριο υπέστη πολύ σοβαρές ζημιές από τους Αμερικάνικους βομβαρδισμούς του 2003, και παρέμειναν μόνον οι εξωτερικές τοιχοποιίες στο ισόγειο και Α’ όροφο, και μικρά μόνον τμήματα του Γ’ ορόφου. Τα μπάζα από τους βομβαρδισμούς κρατήθηκαν στον χώρο με αποτέλεσμα την υπερύψωσή της στάθμης του κατά ένα περίπου μέτρο.

Σήμερα η περιοχή και το κτίριο ονομάζονται Al Multa…a (σημείο συνάντησης) ,στο οποίο οι κάτοικοι της Βαγδάτης συνηθίζουν να συναντώνται για να επισκεφθούν  την εξαιρετικά πολυσύχναστη γύρω περιοχή.  Υπάρχουν πολλές παραδοσιακές αγορές, εργαστήρια, εξαιρετικά τζαμιά και πολλά κυβερνητικά και διοικητικά κτίρια. Κάθε Παρασκευή στους περιμετρικούς δρόμους υπάρχει το αδιαχώρητο επιπρόσθετα λόγω της λειτουργίας υπαίθριας αγοράς με παραδοσιακά προϊόντα. Στην πίσω πλευρά του κτιρίου έχει τοποθετηθεί από τον Δήμο μεγάλη παραδοσιακή τέντα για την προστασία των επισκεπτών του χώρου από τις υπερβολικά δύσκολες  συνθήκες κυρίως κατά την καλοκαιρινή περίοδο  (θερμοκρασία μεγαλύτερη των 40 βαθμών Κελσίου)

Από το 2003 και μετά περισσότερα από τα μισά διατηρητέα και ιστορικά κτίρια της Βαγδάτης ελλείψει δεσμευτικού πλαισίου κατεδαφίσθηκαν και αντικαταστάθηκαν με νέα.

Ο διαγωνισμός αποσκοπεί σε μία νέα αρχιτεκτονική προσέγγιση με στόχο να ξυπνήσει την συνείδηση των κατοίκων και υπευθύνων αρχών της Βαγδάτης για την ανάγκη της διατήρησης της ιστορικής διαστρωμάτωσης και της ανάδειξης της ιστορικής της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.

Ο διαγωνισμός προτείνει τον μετασχηματισμό του κτιρίου σε Κέντρο Σχεδιασμού, Σημείο Συνάντησης, Κέντρο  Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων, Κέντρο Νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά και χώρο αναψυχής και νεανικών εκδηλώσεων( μουσικές εκδηλώσεις, εικαστικά χάπενινγκ, κλπ.)

Το κτιριολογικό πρόγραμμα όπως τέθηκε από τον αγωνοθέτη περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 200 ατόμων για εκθέσεις , συνέδρια, ημερίδες, προβολές, παρουσιάσεις, μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, θέατρο, χορό κλπ.
• Εργαστήρια για καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, σχεδιαστές.
• Βιβλιοθήκη με βιβλία αντίστοιχου περιεχομένου.
• Χώρο υποδοχής ( 2 γραφεία)
• Χώρους για start-up επιχειρήσεις
• Χώρους υγιεινής για το συγκρότημα αλλά και για τους περαστικούς .
• Καφέ
• Ελεύθερο δημόσιο χώρο για συναντήσεις και events ( βασική προϋπόθεση η διατήρηση του δημόσιου ανοικτού χαρακτήρα του χώρου, όπως και η σημερινή και επί πολλά χρόνια λειτουργία και χρήση του).

Η Αρχιτεκτονική πρόταση κινείται στην λογική της διατήρησης του παλιού κτιρίου ακριβώς στην κατάσταση στην οποία βρίσκεται  σήμερα δηλαδή του αστικού σπαράγματος . Προτείνονται μόνον οι απαραίτητες επισκευές , συντηρήσεις και ενισχύσεις με υλικά και μεθόδους κατασκευής που δεν θα αλλοιώνουν την φυσιογνωμία του, χωρίς ωραιοποιήσεις , δίνοντάς του την δυνατότητα να συμμετέχει στο ιστορικό παρελθόν της Βαγδάτης ως στοιχείο της συλλογικής μνήμης μιας από τις πιο άσχημες περιόδους της ιστορίας της.

Προς τούτο προτείνεται η διατήρηση των μισογκρεμισμένων τοίχων του παλιού κυβερνητικού κτιρίου οι οποίοι αντιστηρίζονται με εμφανείς μεταλλικούς συνδέσμους από την νέα κατασκευή.    Το νέο κτίριο ξεπηδά μέσα από το παλιό σαν να γεννιέται από την αρχή. Το νέο συνυπάρχει με το παλιό σε μία συμβιωτική αλλά αντιθετική σχέση, διατηρώντας την ιστορική διαστρωμάτωση που   έχει ανάγκη η Βαγδάτη. Το παλιό διατηρείται ως σπάραγμα, θυμίζοντας την ανθρώπινη θηριωδία.  Η αρχική χρήση ως κυβερνητικού κτιρίου έχει ξεθωριάσει, είναι όμως σημαντική η σημερινή λειτουργία του ως σημείου συνάντησης, ως δημόσιου χώρου με πολλαπλή σημασιολογική και ιστορική αξία. Η πρόταση ενισχύει και αποδέχεται πλήρως την συγκεκριμένη λειτουργία του. Προτείνεται η πεζοδρόμηση των παρακείμενων δρόμων και η ενοποίησή τους  μέσω κατασκευής ενιαίου δαπέδου από υλικά  του προϋπάρχοντος κτιρίου.

Το νέο κτίριο και οι νέες κατασκευές τοποθετούνται σε απόσταση από το κέλυφος του προϋπάρχοντάς και είναι απολύτως αυτόνομο και διακριτό σε ότι αφορά την αρχιτεκτονική, μορφολογική  , δομική και κατασκευαστική του υπόσταση. Στο κενό μεταξύ παλιού και νέου κτιρίου χωροθετούνται τα κλιμακοστάσια για την κατακόρυφη επικοινωνία με  τους υπέργειους ορόφους.

Το νέο κτίριο έχει δύο διακριτές ενότητες οι οποίες οργανώνονται σε τρεις ορόφους με την παρεμβολή αίθριου η δε μεταξύ τους σύνδεση  γίνεται με μεταλλικές- γέφυρες.

Η πρώτη ενότητα ( στο πίσω μέρος του κτιρίου) περιλαμβάνει την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, το κέντρο  design και την βιβλιοθήκη. Η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων βρίσκεται στο ισόγειο και περιλαμβάνει reception ,φουαγιέ και χώρους υγιεινής. Περιμετρικά της αίθουσας και μεταξύ αυτής και του εξωτερικού περιβλήματος του υφισταμένου κτιρίου δημιουργείται γραμμική ζώνη , χώρος μνήμης με μόνιμη έκθεση της ιστορίας του κτιρίου και τη περιοχής, ανοικτή για το κοινό.

Η  δεύτερη ενότητα( στην κεντρική είσοδο του κτιρίου) περιλαμβάνει στο μεν ισόγειο την  reception, το καφέ,  και ανοικτό αλλά στεγασμένο χώρο διπλού  ύψους- πέρασμα προς την εσωτερική αυλή του συγκροτήματος.  Στον ημιόροφο χωροθετούνται οι δημόσιοι χώροι υγιεινής, και στον Β’ όροφο τα γραφεία και εργαστήρια των start- up επιχειρήσεων.

Σημαντικό στοιχείο της σύνθεσης ενοποιητικό των δύο ενοτήτων είναι ο μεγάλος ανοικτός χώρος – εσωτερική αυλή που αποτελεί και την καρδιά του συγκροτήματος, και είναι ο χώρος συνάντησης , και πολλαπλών υπαίθριων εκδηλώσεων. Είναι προσβάσιμος από την κύρια είσοδο του κτιρίου  και από όλες τις άλλες πλευρές του δίνοντας την δυνατότητα ελεύθερης προσέγγισης ως δημόσιου και ανοικτού χώρου. Στις δύο πλευρές της αυλής μεταξύ της γέφυρας σύνδεσης των δύο ενοτήτων κατασκευάζονται εφελκυόμενες τέντες οι οποίες συνεισφέρουν στην δημιουργία συνθηκών άνεσης τις πολύ ζεστές ημέρες.( και στοιχείο μνήμης της σημερινής λειτουργίας του χώρου).

Η φέρουσα κατασκευή του νέου κτιρίου είναι μεταλλική από κολώνες και δοκάρια  HEB 300 και σύμμικτες πλάκες με παραμένοντα ξυλότυπο λαμαρίνα τύπου Sam deck 70,1 .Σε επιλεγμένες θέσεις οριζόντια στοιχεία του μεταλλικού φέροντα οργανισμού του νέου κτιρίου συνδέουν και αντιστηρίζουν τις υφιστάμενες τούβλινες τοιχοποιίες.

Και οι δύο  ενότητες στο ύψος των Α’ και Β’ ορόφων επενδύονται με δεύτερη όψη- φίλτρο σκίασης από λαμαρίνα corten με σύμβολα από την Αραβική κουλτούρα, η οποία στηρίζεται σε δευτερεύουσα μεταλλική κατασκευή σε απόσταση 30 εκ. από τις όψεις του κτιρίου. Η εκφορά τους στον χώρο γίνεται με δύο απλά πρίσματα και ένα μόνον υλικό ως ένδειξη σεβασμού προς τα προϋφιστάμενα ερείπια.

Επιπρόσθετα των απαιτήσεων του κτιριολογικού προγράμματος προτείνεται η δημιουργία γραφείου για την λειτουργία διεθνούς επιτροπής η οποία θα οργανώνει workshops με φοιτητές αρχιτεκτονικής από όλο τον κόσμο  με  αντικείμενο την τεκμηρίωση – καταγραφή και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς  της Βαγδάτης.